Gen. Stanisław Gano cztery dni temu został wybrany przez uczniów "Jedynki" na patrona SP nr 1 w Opatowie.
123 lata temu – tj. 17.05.1895r. przyszedł na świat w Opatowie Stanisław Włodzimierz Paweł GANO. Był on oficerem dyplomowanym piechoty Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, szefem Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza - kierującym polskim wywiadem podczas II wojny światowej. Generałem brygady mianowany został w 1964r.
Stanisław Gano służbę wojskową rozpoczął w czasie I wojny światowej, kontynuował ją podczas wojnie polsko-bolszewickiej. Za zasługi z okresu wojen o odrodzenie naszej niepodległości otrzymał order Virtuti Militari V kl., 4-krotnie Krzyż Walecznych oraz Medal Niepodległości. Po wojnie jego talent został dostrzeżony i skierowano go do pracy w wywiadzie. Systematycznie podnosząc swoje kwalifikacje ukończył Wyższą Szkołę Wojenną. Ten zawodowy dyplomowany oficer Wojska Polskiego w okresie przedwojennym dosłużył się stopnia podpułkownika. Jego kariera związana była z polskim wywiadem – zajmował się m.in. wywiadem ofensywnym przeciw ZSRR i ogólnie kierunkiem wschodnim. Tuż przed wojną kierował Samodzielnym Referatem Technicznym wywiadu. W okresie II wojny światowej był najpierw zastępcą szefa, a od grudnia 1941 r. szefem Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza. Powszechnie uważany jest za jednego z autorów sukcesów polskiego wywiadu podczas wojny. Do stopnia pułkownika został awansowany 1943r.. W 1945r. przekazał Brytyjczykom w depozyt, na ich żądanie, akta wywiadowcze II Oddziału Sztabu Naczelnego Wodza. Akta nie zawierały kartoteki agentów, którą płk Gano rozkazał spalić, by nie weszła w posiadanie radzieckiego wywiadu. 26.09.1946r. został pozbawiony obywatelstwa polskiego przez prosowiecki TRJN. Po demobilizacji pozostał na uchodźstwie i ostatecznie osiedlił się w Maroku. Tam też zmarł 05.07.1968r. w Casablance.
Poniże fotografie Stanisława Gano:
źródło: wikiwand.com i wikipedia.org

Opinie o kierowanym przez Gano wywiadzie okresu wojny:
„Polska Służba Wywiadowcza wniosła bezcenny wkład w planowanie i udane przeprowadzenie inwazji Europy oraz przyczyniła się do ostatecznego zwycięstwa sił Sprzymierzonych w Europie” – pisał w maju 1945 r. kmdr Wilfried A. Dunderdale, łącznik wywiadu brytyjskiego przy wywiadzie polskim.
„Armia Polska posiada najlepszy wywiad na świecie. Wartość jego jest dla nas nieoceniona.” – napisał w 1942 r. amerykański generał Hayes A. Kroner

Ludwik Zwierzdowski herbu Topór (ur. 11 stycznia 1830 w Wilnie, zm. 23 lutego 1864 w Opatowie) − kapitan armii rosyjskiej, członek konspiracji Zygmunta Sierakowskiego, naczelnik wojenny województwa mohylewskiego[1], naczelnik wojenny województwa sandomierskiego do lutego 1864 roku[2], dowódca w powstaniu styczniowym.

Urodził się w Wilnie, a w wieku szesnastu lat rozpoczął karierę wojskową. 8 sierpnia 1850 roku rozpoczął naukę w Wyższej Szkole Inżynieryjnej w Petersburgu, którą ukończył w stopniu porucznika[3]. Następnie otrzymał przydział w twierdzy brzeskiej, po czym w okresie wojny krymskiej został przeniesiony, najpierw ponownie do stolicy, a następnie do Rewla. Rozpoczął studia w Mikołajewskiej Akademii Sztabu Generalnego, którą ukończył w 1858 roku. W okresie studiów zetknął się z Jarosławem Dąbrowskim i Zygmuntem Sierakowskim, a także działał w kole polskich oficerów. Członek stronnictwa czerwonych.

W 1858 roku otrzymał przydział do Wilna, w rok później został sztabskapitanem, a w 1860 roku kapitanem. Związał się z polską konspiracją, co wywołało podejrzenia u jego rosyjskich dowódców. Od 1859 roku należał do Koła, zorganizowanego przez Franciszka Dalewskiego. Tuż przed wybuchem powstania przeniesiony został do Moskwy. Ostatecznie nie został jednak aresztowany, lecz w 1863 roku poprosił o urlop, z którego już nie powrócił. W czasie powstania styczniowego przyjął pseudonim Topór (od rodowego herbu) i działał na terenie guberni mohylewskiej. W 1863 roku został naczelnikiem wojennym województwa mohylewskiego. Zamierzenia Topora i Sierakowskiego miały być ambitne, gdyż wraz z Sierakowskim snuli plan poniesienia orężnej rewolucji w głąb Rosji i połączenia się z przygotowanym przez Kiniewicza rokoszem Tatarów Kazańskich. Uznaje się jednak, że prawdopodobniejszym planem miała być próba zajęcia samego Mohylewa, co dałoby powstańcom świetną pozycję, zarówno pod względem wojskowym jak i moralnym. Stworzywszy oddziałek powstańczy złożony z polskich studentów szkoły rolniczej w Hory-Horkach, stoczył bitwę pod tą miejscowością 6 maja 1863 roku. Załoga miasteczka liczyła około 200 inwalidów i żołnierzy. Zwierzdowski i jego oddział zdobyli broń, konie i 15 tysięcy rubli[6]. 11 maja 1863 roku pod Liciągami oddział dowodzony przez Topora został zaatakowany przez wojsko rosyjskie i okolicznych chłopów. Powstańcy zdołali wycofać się, ponosząc jedynie niewielkie straty[6]. Spotkawszy się z niechęcią miejscowej ludności, rozpuścił oddział. Nie jest jasne w jaki sposób Zwierzdowski opuścił kraj. Źródła z epoki podają, że po rozpuszczeniu oddziału sam udał się do Moskwy, skąd, po dwukrotnym chwilowem aresztowaniu w drodze, wyjechał w miesiącu maju zagranicę, gdzie bawił aż do października, zajmując się kreśleniem planu wyprawy na Żmudź. Tradycja miejscowa podawała natomiast, że Zwierzdowski schronił się w majątku Święckopolu, po kilku godzinach, gdy gospodarz sprowadził z pobliskiej stacji konie pocztowe, udał się niemi w kierunku Mohylewa. Po drodze, obawiając się pogoni, zostawił konie w lesie, a sam w przebraniu chłopskim zdołał dotrzeć do Mohylewa.

W czerwcu 1863 roku przebywał w Konstantynopolu, następnie na terenie Dobrudży, by w lipcu trafić do Paryża. Ludwik Mierosławski polecił mu organizację powstania w rejonie pogranicza rosyjsko-pruskiego, lecz na te tereny Zwierzdowski nigdy nie dotarł. 20 listopada 1863 roku awansowany do stopnia pułkownika[3]. Józef Hauke-Bosak mianował go naczelnikiem wojennym województwa sandomierskiego i dowódcą dywizji krakowskiej II Korpusu.

W lutym 1864 roku Topór opracował plan zajęcia Opatowa. Bitwa, stoczona 21 lutego 1864 roku, zakończyła się porażką wojsk powstańczych. Zwierzdowski ranny w potyczce zdołał wycofać się, lecz już następnego dnia został pojmany przez patrol kozacki. Sąd wojenny skazał go na karę śmierci, a wyrok został zatwierdzony przez generała Aleksandra Uszakowa.
23 lutego 1864 roku Ludwik Zwierzdowski został powieszony na rynku w Opatowie. Ciało najpierw pochowane zostało przez władze rosyjskie. Jednakże nocą zostało potajemnie wykradzione, a następnie złożone na cmentarzu parafialnym, lecz dokładne miejsce pochówku nie jest znane. Jakub Gieysztor opisywał Topora w swych pamiętnikach jako człowieka ambitnego, trochę może intryganta, zazdrosnego, lecz wielkiego patriotyzmu.